Wielkie Kłamstwo Współczesnego Kapitalizmu
Dzięki polecankom znajomego trafiłem na artkuł, którego autorka myśli, że pisze o skutecznych sposobach na ochronę środowiska. W rzeczywistości jest to znakomite studium przypadku Wielkiego Kłamstwa Współczesnego Kapitalizmu.
Pozwólcie, że wyjaśnię na przykładzie z innej beczki. Wyobraźcie sobie, że macie 18 lat, w ogóle nie macie kasy, ale chcecie mieć, no bo nie ma głupich. Współczesny Kapitalizm mówi Wam: idź na studia, zostań programistą, bo to jest wysoko płatny zawód. No to idziecie na te studia, do publicznej uczel… a nie, moment. Współczesny Kapitalizm nie chce, żeby były publiczne uczelnie. No to idziecie do prywatnej (załóżmy, że niekoniecznie mieszkacie w Polsce), a tam – czesne. Nie macie na to czesne, no po prostu nie macie, no bo ta kasa, patrz wyżej. A wtedy…
…Współczesny Kapitalizm…
…sprzedaje Wam kredyt studencki. Pójdziecie na studia, ale przez następne 20 lat będziecie komuś za to płacić prowizję. Ktoś się dorobi nie na tym, że Was czegoś nauczył, tylko na tym, że byliście spłukani. Współczesny Kapitalizm nie chce, żeby były publiczne uczelnie, ponieważ chce, żebyście sobie ze wszystkim musieli radzić pojedynczo i osobno, bo wtedy nie będziecie mieć innego wyjścia niż kupić ten kredyt.
Współczesny Kapitalizm skrzętnie pomija fakt, że niemożliwe jest społeczeństwo, w którym są sami programiści. Ktoś musi być sprzątaczem lub pielęgniarką. Współczesny Kapitalizm okłamuje Was twierdząc, że skoro Wy sobie tak dzielnie radzicie, to sprzątacz i pielęgniarka też mogą.
Wróćmy teraz do artykułu. Stuknęło Wam 30 lat i już macie trochę kasy, być może nawet z powodu bycia programistą. Interesujecie się troszkę światem, bo macie trochę wolnego czasu i odkrywacie, że jezusmaria, co się dzieje z tym środowiskiem, przecież wszyscy umrzemy! Dosłownie! Nie jakieś antyszczpionkowe brednie, tylko naprawdę nam to grozi. No to chcecie coś z tym zrobić. To oczywiste, zrozumiałe i odpowiedzialne. A wtedy…
…Współczesny Kapitalizm…
…sprzedaje Wam organiczne cytryny. Wy je kupicie, zjecie i zaspokojona zostanie Wasza potrzeba dbania o środowisko, tyle tylko, że środowisko nic z tego nie będzie miało. Autorka zgrabnie to opisuje. Ktoś się dorobi nie na tym, że naprawił środowisko, tylko na tym, że nie mieliście pojęcia, jak dbać o środowisko. Współczesny Kapitalizm dbałości o środowisko Was nie nauczy, ponieważ chce sprzedać ekologiczne produkty tym, których stać na 30% dodatkowej marży, zwykłe produkty wszystkim pozostałym, a to, co się nie sprzeda, wyrzucić byle gdzie, żeby nie płacić za utylizację. Ba! Współczesny Kapitalizm jeszcze Was podpuści przeciwko tym, których nie stać, żebyście im suszyli głowę za używanie nieekologicznych produktów! Im jesteście osobniejsi, tym jesteście lepszymi klientami.
Wielkie Kłamstwo Współczesnego Kapitalizmu polega na tym, że Współczesny Kapitalizm na każdym kroku podkreśla znaczenie indywidualnych działań. Żebyśmy się jednak dobrze zrozumieli: indywidualne działania są ważne, bo na przykład ja też mógłbym próbować Wam wcisnąć, powiedzmy, zupełnie zwykłą strzelankę, a w materiałach promocyjnych ogłosić, że główny bohater jest transpłciowym gejem, po to żeby Was naciągnąć na kupienie takiej gry z przyczyn ideowych. To ważne, żebyście się na to nie dali nabrać, czyli żebyście wykazali indywidualną czujność. Ważne jest też, że ja tu Was przed tym indywidualnie ostrzegam, a tę strzelankę zrobię tak, żeby główny bohater był zupełnie kimkolwiek, ale na przykład nie wygadywał głupot o osobach transpłciowych i gejach. To ma znaczenie, bo ktoś w tę grę potem będzie grał i wyciągał wnioski.
Jednak to znaczenie istnieje tylko o tyle, o ile nasze indywidualne działania współgrają w taki sposób, że powstaje rozwiązanie systemowe. Rozwiązania systemowe powstają wtedy, gdy są powszechne (czyli obejmują całość lub znaczną część zjawiska) i skoordynowane (czyli poszczególne działania wspierają się wzajemnie, a nie znoszą). Żeby tak było, potrzebujemy:
- obyczajów,
- przepisów,
- nawyków,
- powszechnego dostępu do wiedzy,
- last but not least: zgody w pewnych kwestiach.
Inaczej mówiąc, rozwiązania systemowe powstają nie wtedy, gdy każdy działa na własną rękę, tylko wtedy, gdy się organizujemy.
Znajomy podrzucił mi ten artykuł sugerując, że można z niego wyciągnąć wnioski o polityce. Słusznie, bo Wielkie Kłamstwo Współczesnego Kapitalizmu dotyczy również polityki. Popatrzcie tylko na tę sieczkę: jakieś przepychanki, awantury, powszechne poczucie, że partie polityczne do niczego się nie nadają, religię pomińmy przez litość, a o związkach zawodowych to w ogóle szkoda wspominać. Uczciwy, rozsądny człowiek się do tego wszystkiego nie miesza, więc z rzeczywistością zmaga się samodzielnie. Indywidualnie! Zausz firme!
(a wtedy Współczesny Kapitalizm sprzeda Wam: kredyt inwestycyjny, poradniki początkującego biznesmena, coaching i rozwój osobisty, subkulturę startupową, która będzie Was namawiać, żebyście rzucili te studia, na które wzięliście kredyt, venture capital, motywujące jednominutowe filmiki o naprawianiu świata poprzez zakup fikuśnej torbokółki z własnym napędem, organiczne cytryny, homeschooling, nowoczesny samochód, domek z ogródkiem, demaskatorskie książki o tym, że szczepionki powodują autyzm i wiele innych produktów, na które chętnie wykreuje potrzebę, pod warunkiem, że nie będzie ona uderzać we Współczesny Kapitalizm)
Jeśli ktoś mnie zapyta, co ja robię dla środowiska, chętnie się powołam na to, że nie mam samochodu, prawie nie jem mięsa, ba! kupuję jajka z jedynką, a nie z trójką, co środowisku nie pomaga, ale po prostu serce mi się kraje, jak myślę o kurach w klatkach. Jeśli jednak ktoś mnie zapyta, co z tego, co robię, faktycznie oddziałuje na świat, to raczej przypomnę sobie, że czasami jednej partii i paru NGO-som robię darowiznę. Prywatnie jestem dosyć zadowolony z tego, że artykuły piszę na ogół per “my”, a nie per “ja”, licząc że ten sposób myślenia się Wam udzieli.
Naprawianie świata wymaga pokory. To, co ja robię, jest ważne dla mnie – jestem przecież głównym bohaterem mojego życia – ale samo w sobie nie wystarcza. To, co robimy my, jest wszystkim.
Conscious consumerism is a lie. Here’s a better way to help save the world
republikacja z: facebook.com/jzwesolowski/posts/820607701453901
